Yalan Taşıyan İfadeler

İngilizce'deki kelebek anlamına gelen butterfly kelimesi; butter (tereyağı) ve fly (sinek) anlamlarına gelen iki kelimeden oluşuyor. Evlerden süt ve süt ürünleri çaldığına inanılan perilerden mülhem gelişen bu kelime inaçların dili nasıl etkilediğinin bir göstergesi. Dilimizde de bunun çok örneği vardır. Kullanılan günlük dil yaygın kültürün bütün izlerini taşıyor. Peki yaygın kültür bir şey oldurmayan, olanı solduran bir altkültürse onun kullandığı günlük dile nasıl yaklaşılmalı?

"5 dakikaya geliyorum" ifadesi altkültür dilinde bir zaman birimi olarak "en az 5 dakika" anlamına gelir. Çünkü o 5 dakika en az 10 dakika sürecektir. Kalabalıklar bir zaman birimi söylenmesi, verilmesi söz konusu olduğunda "5 dakika" diyorsa bu 1 saate kadar uzar. İçinde yalanı taşıyan "5 dakika" ifadesini günlük dilden çıkarmadan önce, zihinlerde netlik kodunu oturtmak gerekir. Aksi halde zaman ölçüleri değişse de dildeki yalan yerini gerçeğe teslim etmez. "Sen onun öyle dediğine bakma..." dedirtecek o kadar çok ifade kalıbı var ki yalanı taşıyan. 
Refik Tırpan ALTAY