Türkçe'de Özne - Yüklem Uyumsuzluğu

Türkçe kullanırken genelde dikkat edilmeyen, sosyal medyada "TDK dedektif"i olarak yaftalanan kimselerin bile çoğu zaman dikkatini çekmeyen hatalar yapılıyor. Bu şekildeki hataların en yaygınları özne-yüklem, nesne-yüklem uyumsuzlukları. Koskoca medya devleri, geleneksel medya kuruluşlar ve devlet kurumları dahi Türkçe konuşanların henüz kabul görüp de normalleştirmediği bu hataları yapıyor.

Netflix X hesabında şöyle bir tweet yazmış: "Bu distopyalarda yaşamak değil, izlemek çok keyifli." Ve bu cümlenin altına çeşitli dizilerinin görsellerini koymuş. Cümledeki hata çok bariz fakat dikkat çekmiyor. Doğrusu şöyle olmalı: "Bu distopyalarda yaşamak değil, bu distopyaları izlemek çok keyifli." Çünkü cümlenin öznesi olan "bu distopyalarda yaşamak" ile yüklemi olan "izlemek çok keyifli" ifadesi birbirine uyumlu değil. "Bu distopyalarda... izlemek çok keyifli." Özne ve yüklem uymuyor. 

Bir başka hata biçimi de "İyi hissetmiyorum." cümlesinde. Türkçe'de "hissetme" kelimesi kişinin kendisini hakkında bir şeyi ifade edecekse "kendimi" kelimesini gerektiriyor. "Kötü hissediyorum." yerine "Kendimi kötü hissediyorum." denmeli. Yükleme "Neyi?" sorusu sorulduğunda cevap verilemediği için "kendimi" kelimesi şart. "İyi hissetmiyormuş" bu cümleyi kuran kişi elbette üçüncü tekil şahsın "kendini iyi hissemediğini" ifade ediyor fakat Türkçe'de kural hatası yapmış oluyor.

Günlük dilin içine sinmiş olan akıl düşürücü etkiden sıyrılmanın yegane yolu dili kendi kuralları içinde doğru kullanmak.
Refik Tırpan ALTAY