Analitik Düşünmek

Analitik düşünce, kaba bir şekilde tanımlayacak olursak; insanın o anki duygudurumundan bağımsız bir şekilde, verileri adım adım ve tek tek işleyerek, mantığın kurallarından şaşmadan yürüttüğü düşünce biçimine deniyor. Çay yaparken, hayatı düzenlerken, plan yaparken, bir olayı analiz ederken bize doğruyu verecek olan düşünce analitik düşüncedir. Bir ortaokul öğrencisi, sınıfındaki zorbanın ceza almasını ve bunu yüksek bir bedel ödemeden yapmak istiyorsa bütün verileri analitik bir biçimde değerlendirmeli. Zorbayı değil belki de önce onun yakınındaki kimseleri hedeflemeli. Zorbayı değil sınıfın eziyet gören öğrencilerini hedefleyerek amacına ulaşmalı. Okul idaresine başvurmayı hangi aşamada yapması gerektiğini verileri doğru analiz ederek bilmeli.

Analitik düşüncenin, bereketin ve adaletin olduğu toplumlarda var olması şans eseri değildir. Tarihin çeşitli dönemlerinde kendilerine zarar veren düşünce alışkanlıklarını terk edip yerine analitik düşünceyi koyan insanların hakim olduğu toplumlarda insanlar optimum düzeyde huzurlu olmuşlardır. Sokakta yürürken başınıza taş düşmesi sonucu; binlerce lira verdiğiniz otelde çıkan yangında, otelin yangın merdiveni olmadığı için kaçamamanız sonucu ölmenizin işten bile olmadığı toplumlarda analitik düşünce gelişmemiştir.
Refik Tırpan ALTAY