Pisa Nedir ve Pisa'da Ortalamanın Üzerinde Olan Ülkelerin Eğitime Ayırdıkları Bütçe Ne Kadardır?

Birtakım göstergeler, rakamlar, sonuçlar önemlidir. Bunlar, ortaya çıkan neticelere göre önlem almayı teşvik eder ve geleceğe nasıl bakılması gerektiği hususunda dersler verir. PISA önemli bir kuruluş. PISA, bazı ülkelerin yeterince önemsemediği ya da görmezden geldiği gerçekleri görmeyi sağlıyor. Diğer yandan bazı ülkeler ise bunu önemsiyor, önlemini alıyor ve geleceğe bu sonuçlar üzerinden daha iyi bakabiliyor. Kimi ülkeler ise miadını çoktan doldurmuş usullerle, PISA sonuçlarına göre önlemini alıp her geçen gün üstüne daha da çok ekleyen ülkelerle yarıştığını düşünüyor. PISA’yı ve buna bağlı rakamları görelim istedim.

PISA Nedir?
“İlk olarak 2000 yılında yapılan uygulama ile her 3 yılda bir uluslararası boyutta 15 yaşındaki çocukların matematik, fen ve okuma alanlarındaki başarılarının ölçüldüğü uygulamadır.” Gördüğümüz kadarıyla ilk veriler 2000 yılında yayınlanmış. 2018’e kadar olan veriler PISA’nın sitesinde mevcut. 2021 verileri ise muhtemelen 2022 yılında yayınlanır.

PISA’yı Oluşturanlar ve Organize Edenler Kimlerdir?
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nü (OECD) duymuşsunuzdur. PISA (Programme for International Student Assessment) bu örgütün bir kuruluşudur. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Platformu. OECD, 1961’de kurulan Avrupa Ekonomik İş Birliği Kuruluşunun mirasçısı olup 38 üye ülkeden oluşuyor.” Belirtilen amaç, üye ülkelerin finansal istikrarlarının sağlanması ve standartlarının yükseltilmesi. OECD’nin İngilizce açılımı; “Organisation for Economic Co-operation and Development.”

PISA’nın Amacı Nedir?
Öncelikle PISA’nın değerlendirme alanlarına bakmak önemli. Matematik, bilim ve okuma. Tartışmasız her çalışma alanının başka bir çalışma alanı ile bağlantısı var. Bu üç alanın rastgele seçildiğini düşünmüyorum. Teknolojiyi, bilimi, gelişimi, üretimi anlama ve yorumlama anlamında bu alanlardaki hâkimiyet çok önemli. Öyle ki bu alanlardaki gelişme, uluslararası bir ölçümle ortaya konarak, ülkelerin gelişmişlik düzeyinin ve ülkelerin gelişmişlik ve eğitim alanındaki başarı farklılıklarının ortaya konması bize PISA’nın amacını yansıtıyor. Sonuçlar üzerinden eğitim dışındaki diğer faktörleri de kattığınızda PISA’nın amacını ve ülkelerin farklı alanlarının eğitime, eğitimin de farklı alanlara yansımasını daha iyi okuyor ve net bir açı yakalıyorsunuz.

PISA’nın Çalışma Şekli Nasıldır?
Her 3 yılda bir PISA'nın 15 yaşındaki öğrencileri Matematik, Fen Bilimleri ve okuma alanlarında çeşitli testlere tâbi tuttuğunu söylemiştik. Bu testlerin soruları öğrencilere cevaplandırılıp, okul müdürlerine de çeşitli anketler cevaplandırılarak sonuçlar değerlendiriliyor. 2018 testinde 79 ülke ve 600.000 öğrenci katılımcıdır. Burada bilinmesi önemli bir konu var. PISA bizim bildiğimiz manada deneme sınavı türünden bir sınavla öğrencinin okulda öğrendiğini yalnızca çoktan seçmeli bir teste nasıl yansıttığını ölçmüyor. Özellikle öğrencinin okuldan öğrendiğini sosyal hayatta nasıl kullanabildiğini ölçüyor. Yani matematiği, bilimi, okumayı yalnızca formüllerden ya da metinlerden ibaret görmeyip, matematiksel, bilimsel ve sosyal okumanın testini yapmış oluyor.

PISA’da Hangi Ülkeler Var?
PISA’da güncel ülke sayısı 79’dur. Bunların hepsi OECD ülkesi değil. Dünya’nın farklı bölgelerinden ülkeler PISA’da yer alıyor. Bunlar arasında Türkiye de var. Bütün ülkelerin testlerinin sonuçları yayınlandığı için kaynaklardan hangi ülkelerin olduğunu görebiliriz.

PISA Ölçümü Nasıl Yapılır?
Okuma sınavında örneğin bir grafik üzerinden bazı bilgiler veriliyor. Bu bilgiler üzerinden öğrencinin kendi birikimi, yorumlama kabiliyeti, okuma ve okuduğunu anlama becerisi, akıl yürütme yöntemi vs. ölçülmüş oluyor. Tabii bu grafik basit bir pasta dilimi grafiği değil. Basit grafiklere nazaran biraz daha kapsamlı ve öğrencinin çok yönlü okuma yapabilmesini sağlayacak türden grafikler olabiliyor.

Matematikte ise yine sosyal hayatın içerisinde karşılaşılabilecek bazı durumlar üzerinden öğrencilere hem matematiksel bir problemi çözme becerileri, hem ilişkilendirme kabiliyetleri, hem de temel akıl yürütme becerileri kazandırılmış oluyor.

Fen Bilimlerine geldiğimizde örneğin bir kurgu üzerinden öğrenci seviyesine göre bilimsel bir konu hakkında sorular soruluyor ve öğrenci o kurgu üzerinden nasıl bir yol izleneceğini bulma becerisi kazanıyor. Burada da hem Fen Bilimleri bilgisi hem de yukarıdaki alanlarda olduğu gibi farklı beceriler test edilmiş oluyor.

Üç alanda da bir soru üzerinden sorular türetiliyor ve öğrencinin her zaman makul cevaba ulaşmasını sağlayacak sorular soruluyor. Aynı zamanda soru sorma becerisini önemi ve doğru sorunun doğru cevaba götüreceği bilgisini de sorulan sorular üzerinden görebiliyoruz. Sorular birçok şeyi aynı anda düşünebilme becerisinin de ölçülmesini sağlıyor. Bunu özellikle matematik ve fen bilimleri sorularında daha rahat görebiliyoruz. Kabaca anlattığım bu soru örnekleri üzerinden elbette tam bir kanaat oluşturamayız. O nedenle örnek soruları incelemekte fayda var. Ben bazı soruları inceledim ve basit gibi görünen soruların aslında temel beceri kazanımı ve temel beceri sonrası kazanımları açısından önemli olduğu sonucuna ulaştım. Ülkemizdeki ortalama öğrenci profiline de hâkim olmam sebebiyle sonuçların bizim adımıza hoş olmamasının pratik yönüne maalesef ki şahit oluyorum. Okuma ve matematik okuma gerçekten çok önemli. Bu okumaların eksikliği sebebiyle karikatür örnekler çok fazla. İşin mutfağı göründüğü gibi olmayabiliyor.

PISA Ölçümlerinde Yıllara Göre Genel Ortalama Nedir, Türkiye Bu Ortalamalarda Nerededir?
Ayrıntılı olarak yıl yıl tüm istatistikleri burada açıklamayacağım. 2012, 2015 ve 2018 yıllarına ait bazı istatistikleri vermekle yetineceğim. Detayını merak edenler için zaten gerekli veriler açıklanıyor PISA internet sitesinde ve muhtelif yerlerde.

Okumada Yıllara Göre Uluslararası Ortalama ve Türkiye’nin Yeri:

2012 yılında 496 puan ortalaması var. Türkiye 475 puanla 39. sırada ve ortalamanın altında. 545 puanla Hong Kong birinci, 542 puanla Singapur ikinci, 538 puanla Japonya 3. sırada yer alıyor.

2015 yılında 493 puan ortalaması var. Bu yılda Türkiye 428 puanla 51. sırada yer alıyor. Ortalamanın yine altında kalıyoruz. Singapur 535 puanla birinci, Hong Kong 527 puanla ikinci, aynı puanla Kanada üçüncü oluyor.

Son yapılan 2018 yılı okuma istatistiklerinde ise 453 puan ortalaması var. Türkiye’nin puanı 466. Bütün ülkeler düzeyinde Türkiye’nin ortalamanın üzerine çıktığını görüyoruz. OECD ülkelerinin ortalaması ise 487. Bu ülkeler arasında ise ortalamanın altında kalıyoruz. Türkiye 466 puanla 78 ülke arasında 41. sırada yer alıyor. OECD ülkeleri istatistiğinde ise 37 ülke arasında 31. oluyor. 555 puanla Çin birinci, 549 puanla Singapur ikinci, 525 puanla Makao (Çin Halk Cumhuriyeti Makao Özel İdari Bölgesi) üçüncü oluyor. Okumada kızların erkeklere göre daha iyi olduğuna dair bir istatistik mevcut.

Matematikte Yıllara Göre Uluslararası Ortalama ve Türkiye’nin Yeri:

2012’de 494 puan ortalaması var. Türkiye 448 puanla 41. sırada ve ortalamanın altında. Singapur 573 puanla birinci, Hong Kong 56 puanla ikinci, Tayvan 560 puanla üçüncü sırada yer alıyor.

2015’te 490 puan ortalaması var. Türkiye 420 puanla 51. sırada yer alıyor. Burada ciddi bir düşüş var ve bunu iyi okumak gerekiyor. Singapur 564 puan ile birinci, Hong Kong 548 puan ile ikinci, Makao 544 puan ile üçüncü sırada yer alıyor.

2018’de 79 ülkenin ortalaması 459, OECD ülkelerinin ortalaması ise 489. Türkiye’nin ortalaması ise 454 puan. Bu kez her iki ülke grupları arasında Türkiye ortalamanın altında kalıyor. 591 puanla Çin birinci, 569 puanla Singapur ikinci, 558 puanla Makao üçüncü sırada yer alıyor. Matematikte de erkeklerin kızlara göre daha iyi olduğuna dair bir istatistik mevcut.

Fen Bilimlerinde Yıllara Göre Uluslararası Ortalama ve Türkiye’nin Yeri:

2012’de 501 puan ortalaması var. Türkiye 463 puana sahip ve ortalamanın altında yer alıyor. Hong Kong 555 puanla birinci, Singapur 551 puanla ikinci, Japonya 547 puanla üçüncü sırada yer alıyor.

2015’te 493 puan ortalaması var. Türkiye 425 puanla 55. sırada ve ortalamanın altında. Singapur 556 puanla birinci, Japonya 538 puanla ikinci, Estonya 534 puanla üçüncü sırada yer alıyor. Matematikteki 2015 düşüşünün burada da olduğunu görebiliyoruz.

2018’de genel ortalama 458 iken OECD ülkeleri ortalaması 489. Türkiye’nin puanı ise 468 ve 40. sırada. Genel ortalamanın üzerine çıkarken OECD ülkelerinin gerisinde kalıyoruz. Çin 590 puanla birinciliği, Singapur 551 puanla ikinciliği, Makao 544 puanla üçüncülüğü almayı aynı yılın diğer alanlarında olduğu gibi burada da sürdürüyor.

PISA Ölçümlerinde Ortalamayı Geçen Bazı Ülkelerde Eğitime Harcanan Bütçe Oranları Nedir?
“Singapur: Nüfus 5.604.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 53.053 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 2,9.*

Hong Kong: Nüfus 7.288.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 42.963 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 3,8.*

Makao Çin: Nüfus 588.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 96.148 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 2,03.*

Japonya: Nüfus 126.573.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 37.304 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 3,8.*

Kanada: Nüfus 35.940.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 42.319 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 5,3.*

Finlandiya: Nüfus 5.503.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 43.492 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 6,8.*

Güney Kore: Nüfus 25.155.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 37.948 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 5,0.*

Türkiye: Nüfus 78.666.000, gayri safi milli hasıla kişi başı 9.316 dolar, eğitime harcanan yıllık bütçe oranı yüzde 2,9.*”

Genel itibariyle sayısal veriler bunlar. Daha bahsetmediğim birçok veri ve kötü sonuçlar var. Ortalamanın üzerinde ve dereceye oynayan ülkelere göre öğrencilerimizin durumu, sahip olamadıkları imkânlar, eğitimde bu ülkelere kıyasla yerine göre 5-10-15 yıl geride olmamız, öğretmenlerimizin çalışma şartları ve imkanlarının kısıtlı olması, düşük maaşlarla hatta asgari ücretin altında çalışıyor olmaları…

Bütün bunlar ortada iken sayısal verilerin konuşulduğu, her şeyin ayan beyan olduğu bir yerde bir durup şöyle bir düşünmek gerekir. Bunu görmezden gelmek hangi ilkelliğin adı ise onu söyleyebilirsiniz. Biz yine, her zaman almazlık demeye devam edeceğiz. PISA sonuçlarında ortalamanın üzerine çıkınca zorunlu sistemle artan öğrenci sayısını başarı addedip bir önceki testin verilerinin aslında yeni yakalanabildiğini görmezden gelip aslında olmayan başarıyı anlatıp ortalama insanını kandırmaya meyilli kaç tane tek söz sahibi güç vardır? Her verinin her zaman her istendiği gibi değiştirilemediğini ama yine de ucundan kıyısından kapatılmaya çalışıldığını fakat işe yaramadığını gösterdi bizlere bilmem kaç IQ sahibi bu güçler.

Gerçekleri ve sayısal verileri bilmek, onlarla yaşayabilmek, onların yaşandığı bir çevreyi oluşturmak, bu gerçeği tek hâkim konuma ulaştırmaktan ve bunu da bu verilere mahkum eden anlayışın dışında yapmaktan daha makul biz çözüm var mıdır? Zorlu bir hayat yaşamalarına rağmen başarı elde eden gencecik kızlarımızı erkeklerimizi yine bu rakamların müsebbibi bu kültüre mi emanet edelim? Evet kesinlikle doğru yerden yaklaşıyoruz. Yalnızca karnı doyduğu için mutlu olanların ağırlıklı güce sahip olduğu bir kültürde ne PISA başarısından ne de başka bir başarıdan hakkıyla söz edebilirsiniz. O alt kültür değil miydi bilmem kaç artı kaç eğitim sistemi ile uçacağına inanan? O sistemin uçuşunu 2015 sonuçlarına bakarak görebilirsiniz. Önce yeniyi, yeniliği, ayvazlığı, gerçeği hâkim kılmazsak on yıl sonra da aynı yerde olduğumuzu göreceksiniz. On yıl öncesinden haber veriyorum. Bu işler böyle olmaz!

*2015 PISA verilerinden sonra 2018 yılında yayınlanan ve son 5 yılın verilerine göre rakamları ortaya koyan “Pisa’da Başarılı Olan Ülkelerin Eğitim Finansmanının Analizi” isimli makalenin rakamlarından bu veriler alınmıştır.
dergipark.org.tr/tr/download/article-file/487992

Kaynaklar:
Wikipedia.org / OECD
Wikipedia.org / Programme for International Student Assessment
Wikipedia.org / Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı
www.oecd.org/pisa/
www.youtube.com/watch?v=JBZL49q6aRI
http://www.meb.gov.tr/pisa-2018.../haber/19842/tr
http://www.dogrulukpayi.com/.../turkiye-nin-pisa-karnesi...
(Linkler arızalı)

Nuri N. DOKUZOĞLU 13.08.2021 (Proje 99)