Hayırdır, Mırrığın Mırrık Değil?*

Bir vakit kulağıma "moral" kelimesinin ahlak kelimesinden geldiği bilgisi çalınmıştı. Bugün bu kelime ve bu kelimenin açtığı pencereler, sekmeler üzerinde düşündüm, zihnime hakim olmama izin verilen ve meşgul olmam gereken bir işin olmadığı vakitlerde.

Araştırmacı-gazeteci kimliğimle aldım elime telefonu ve Latince kökenli, moral kelimesinin önce İngilizce karşılıklarına baktım. Nereden baktım tabi ki tam bir "kolaycı" olduğumdan Google Çeviri'den. -Bir büyüğümün çeviri kelimesinin yanlış bir tercüme olduğunu söylediğini aktarmalıyım- Ekranda görünen ilk anlamlar şunlar: manevi, ahlaki, törel...

Moral kelimesi bizim günlük dilde kullandığımız anlamdan çok farklı bir anlamda kullanılıyormuş. Yani biz birine "hayırdır moralin bozuk" dediğimizde aslında "ahlakın bozuk" demiş oluyoruz. Bakalım bu bakış açısından hangi pencereler açılıyor...

Demek ki moral, bozulup-düzelen bir muamma. Büyükler bu hal için kabz ve bast kelimelerini de kullanırlar. Kabz sıkışma, bast ise açılma ve ferahlama anlamına geliyor. Büyükler bunun bir nimet olduğuna inanırlar. Aczi bilmek ve şükretmek için bir nimet olduğunu düşünebiliriz. Moralimiz sıkışır, rahatlar. Bu çok hızlı da olabilir, çok yavaş ve sancılı da olabilir.

Bize düşen nediiir? Bize düşen; yaptığımız işleri, düşündüğümüz, yaşadığımız duyguları tanımak ve onların farkında olmak. Kabz ve bastın, moralin bozulup-düzelmesinin önüne geçemeyeceğimiz için bize düşen sapsadece, farkında olmaktır.

*Konya ağzında "Halin hal değil" anlamında kullanılan söz öbeği.

Ahmet A. KEFENOĞLU 4.10.2017 (Proje 99)